الفبای مراقبت از گیاهان و باغبانی در فصل بهار

با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی و همچنین مراحل رشد گیاهان مختلف مانند درخت، درختچه، گل و چمن در هر فصلی از سال عملیات خاصی جهت کاشت و نگهداری آن‌ها انجام می‌پذیرد که منجر به رشد گیاهان به بهترین حالت ممکن شود.

قصد داریم در این مقاله شما را با عملیات باغبانی مخصوص فصل بهار با توجه به شرایط آب و هوای شهر تهران آشنا کنیم.

ابتدا به دو مورد از کارهایی که جهت باغبانی فصل بهار باید به آن توجه کنید می‌پردازیم:

آبیاری گیاهان

گیاهان، پس از بیدار شدن و آغاز رشد فعال آن‌ها و نیز با افزایش دما، نیاز به رطوبت برای آن‌ها افزایش می‌یابد. بنابراین آبیاری به طور منظم انجام می‌شود.

کوددهی و تغذیه گیاهان

تقویت گیاهان و رفع کمبود مواد غذایی آن‌ها به وسیله کوددهی یکی دیگر از مراحل مهم نگهداری در فصل بهار است که ضامن رشد و سلامت گیاهان می باشد.

عملیات مراقبت از گیاهان و باغبانی در فصل بهار

زیر و رو کردن و هوا دهی خاک و در صورت نیاز تعویض خاک گیاهان

در مورد خاک‌های سنگین جهت اصلاح زهکشی خاک باید خاک را زیر و رو کنید. فرمول کلی برای تمام گیاهان این است که قبل از کاشت هر گیاهی نسبت به جمع‌آوری خاک های آلوده، زباله و نخاله ای ساختمانی(سیمان، گچ، آجر و…) اقدام نموده و در صورت نیاز با خاک مناسب زراعی تعویض گردد.

کاشت گیاهان

در ادامه کاشت انواع نشاء، گیاهان پیازی و کاشت بوته‌های دائمی توضیح داده خواهد شد.

 الف) کاشت نشاء‌های پاییزه 

از جمله نشاء‌های پائیزه می‌توان مینا چمنی، بنفشه، همیشه بهار، شب بو… را نام برد.

چنانچه موفق به کاشت این گروه از گل‌های فصلی در پاییز نشدید، می‌توانید از اواخر اسفند ماه تا اوایل فروردین نشاء‌های آماده را به زمین اصلی منتقل نمایید.

 ب) این زمان مناسب کاشت گیاهان پیازی است.

از جمله گیاهان پیازی می‌توان، کوکب، اختر، گلایل، زنبق، سوسن و… را نام برد. باید توجه نمود که این دسته از گیاهان پیازی که به سرما مقاوم نیستند و در تابستان به گل می‌نشینند. زمان کاشت ای گیاهان در بهار (نیمه اول فروردین) که خطر یخبندان وجود ندارد می‌باشد.

پ) کاشت نشاء‌های بهاره

از جمله گیاهان بهاره، اطلسی، سلوی، ابری، جعفری، قرنقل و … این گروه از گل های فصلی از اوایل خرداد ماه تا شروع سرمای پاییزی گلدهی دارند و آنها را از نیمه دوم اردیبهشت تا اواسط خرداد نشاء می‌کنند.

ت) از جمله گیاهانی که در این فصل می‌توان کاشت بوته‌های دایمی می‌باشد.

در زیر به چند مورد از آن‌ها اشاره شده است.

 مارگریت، زبان در قفا، تاج الملوک و …. نمونه‌هایی از بوته‌های دائمی هستند. قسمت‌های هوایی این گیاهان در فصل سرما از بین می‌روند و ریشه آن‌ها در خاک باقی می‌ماند. ریشه‌های باقی‌مانده پس از سپری شدن سرما مجددا سبز می‌شوند. اما برای خالی نبودن فضای باغچه به ناچار در فصولی که این گیاهان گلدهی ندارند، اغلب همه ساله همانند گل‌های فصلی، در اوایل بهار دوباره کاشته می‌شوند.

کوددهی گیاهان در فصل بهار

الف) استفاده از کود پوسیده حیوانی

 در فصل بهار جهت اصلاح خاک از کود دامی پوسیده استفاده می شود. منظور از اصلاح خاک، پوک کردن خاک و مقابله با سله بستن آن است. تفاوت کود پوسیده دامی با کود غیر پوسیده این است که عاری از علف هرز می‌باشد.

ب) استفاده از کود شیمیایی

جهت رشد بهتر و ایده‌آل گیاهان مانند درختان و درختچه‌های زینتی، در این فصل از کودهای ازته می توان استفاده نمود. لازم است بدانید که کودهای حاوی ازت، بر رشد رویشی گیاهان تأثیر بسیار خوبی دارد. این در حالی که کودهای حاوی فسفر و پتاس منجر به افزایش گل و میوه خواهد شد. بنابراین در صورتی که هدف شما پرورش مطلوب برگ‌های گیاه زینتی باشد، مقدار ازت کود را بیشتر مثلا 2 قسمت ازت + 1 قسمت مخلوط فسفر و پتاس در نظر بگیرید. اما اگر هدف تولید گل و میوه‌های زینتی باشد مقدار ازت کود را کمتر مثلا یک قسمت ازت + 2 قسمت مخلوط فسفر و پتاس در نظر می‌گیرید.

چند نکته که قبل از کوددهی گیاه باید بدانید!

• توجه کنید مقدار کود بکار رفته با بالا رفتن سن گیاه افزایش خواهد یافت.
• به هنگام کوددهی توجه به این نکته ضروری است که میزان کود مورد نیاز یکباره به خاک اضافه نشود. زیرا با هر بار آبیاری ازت کود شسته شده و از دسترس گیاه خارج می گردد. همچنین ممکن است منجر به مسمومیت گیاه نیز بشود.
• می‌توانید کود مورد نیاز را به 2 تا 3 قسمت تقسیم کرده و در مدت شش ماهه اول سال و در فواصل زمانی مناسب به خاک اضافه نمائید. کوددهی نوبت اول در فروردین ماه، با شروع فصل رویش انجام می‌شود. نوبت دوم در نیمه اردیبهشت و نوبت سوم با کاهش دمای هوا در شهریور به خاک اضافه می گردد.

یکی از دلایل زرد شدن برگ‌های گیاهان

  طی ماه‌های گرم سال(تیر و مرداد) کود جذب گیاه نمی‌شود و علت اصلی زرد شدن بر‌گ‌های گیاهان کاهش جذب مواد مغذی می‌باشد.

 یکی دیگر از نکاتی که باید مورد توجه قرار دهید این است که  جهت استفاده از کودهای شیمیایی، بهتر است برای تعیین نوع کود مصرفی و میزان آن قبل از استفاده از کود خاک را آزمایش نمایید.

 سه مورد از کارهایی که جهت محافظت از گیاهان انجام می‌شود:

• جهت جلوگیری از رشد علف‌های هرز و حفظ رطوبت خاک اقدام به مالچ‌پاچی می‌نمایند.
• ترمیم و بازسازی تشتک‌های گیاهان به جهت جلوگیری از هدر رفتن آب.
• جهت جلوگیری از کج شدن گیاه قیم‌گذاری شود.

آبیاری در فصل بهار باید چگونه باشد؟

همانطور که می‌دانید در فصل بهار با افزایش دما و کاهش میزان بارندگی، آبیاری از اهمیت بیشتری برخوردار می شود. در این شرایط چمن، گل‌های فصلی، درختان و درختچه‌ها با در نظر گرفتن نوع خاک، نیاز به آبیاری هر چند روز یکبار دارند.
چه زمانی چمن بکاریم؟

معمولا در مناطقی که دارای زمستان معتدل است، مناسب‌ترین فصل برای کاشت چمن فصل پاییز می‌باشد. اما اگر موفق به کاشت در فصل پاییز نشدید می‌توانید در اوایل فروردین ماه اقدام به کاشت نمایید. باید توجه نمایید چمنی که در پائیز کاشته می‌شود مقاومت بیشتری خواهد داشت. علت این است که چمن تازه کاشت آب زیادی می خواهد و اگر در فصل گرم کاشته شود موجب زردی آن می گردد.

چه زمانی برای آبیاری چمن مناسب است؟

بهترین زمان آبیاری چمن، صبح زود یا شب هنگام که هوا خنک است، می‌باشد. در حقیقت زمانی که نور خورشید نمی‌تابد و دما پایین‌تر است.

برای لکه‌گیری و ترمیم چمن‌های از بین رفته چه باید کرد؟

چنانچه در برخی بخش‌های چمن کاری شده به دلایل مانند سرمای زمستان یا کم آبی چمن چمن از بین برود می‌توانید آن قسمت‌ها را لکه‌گیری نمایید. به این ترتیب که آن قسمت‌ها را جدا کرده و پس از ریختن خاک دستی مناسب و غلطک زدن، با پاشیدن بذر چمن و کوددهی، لکه گیری نمائید. با توجه به اینکه در فصل تابستان که کاشت بذر چمن امکان‌پذیر نیست برای رفع قسمت‌های از بین رفته چمن از قطعات موزائیکی چمن را به محل مورد نظر منتقل کنید. این قطعات چمن‌هایی به ابعاد حداکثر 1×1می‌باشد.

نکاتی که درباره مراقبت از چمن باید بدانید!

• اولین نکته که باید به آن توجه کنید این است که چمن را باید به طور مرتب آبیاری نمود. از تجمع آب روی چمن (به خصوص اگر به تازگی کوددهی نموده‌اید) به طور جدی خودداری نمایید. علت این موضوع این است که جمع شدن آب موجب پوسیدگی چمن خواهد شد.

  

• توجه کنید چیدن چمن باید به موقع و در زمان مناسب انجام گیرد. در صورتی که عمل چمن‌زنی دیر انجام شود، موجب به بذر نشستن چمن می‌شود.

برای تقویت چمن چه کار کنیم؟

 استفاده از کودهای شیمیایی مانند کودهای ازته و فسفاته برای تقویت چمن و رفع کمبود مواد غذایی بسیار موثر و مناسب است. بهترین زمان جهت کوددهی چمن، پس از اولین چمن‌زنی در فصل بهار می‌باشد.

هر چند وقت چمن نیاز به کوددهی دارد؟

 چنانچه در قطعه‌ای که چمن کاری شده از قبل آزمایش خاک انجام شده و نیازهای خاک به صورت کود به آن داده شده باشد، تا دو سال چمن مورد نظر نیاز به کوددهی ندارد.

زمانی که چمن در دوره رشد به سر می‌برد، بلافاصله پس از مشاهده علف‌های هرز، اقدام به علف‌کشی نمایید. در صورت مشاهده آفات و بیماری‌ها با کارشناس فضای‌سبز مشاوره نمایید و سریعا نسبت به کنترل آن اقدام نمایید.

منابع:

دستورالعمل کاشت و نگهداری نشاء­های پاییزه

3. دستورالعمل کاشت و نگهداری نشاء­های بهاره

4. فصلنامه عملی و آموزشی فضای سبز- شماره دوم بهار 1372

5.سازمان پار‌ک‌های تهران